واژه بیوتكنولوژی (زیست فناوری) نخستین بار در سال 1919 توسط Karl Ereky به مفهوم كاربرد علوم زیستی و اثر متقابل آن ها در فناوری های ساخت بشر به كار برده شد (1). به طور كلی هر گونه فعالیت هوشمندانه بشر درخلق، بهبود و عرضه محصـــولات گوناگون با استفاده از موجودات زنده مخصوصاً از طریق دستكاری ژنتیكی آنها در سطـح مولكـولی، در حوزه بیوتكنولوژی قرار می­گیرد (1).

برخی كاربردهای سنتی زیست فناوری عبارتند از: اصلاح نباتات و دام، تهیه نان ، ماست و پنیر كه سپس تولید انواع آنتی بیوتیك ها، انسولین انسانی و اینترفرون را نیز شامل گردید (2 و 3). در حال حاضر با ظهور فناوری DNA نوتركیب، دستكاری ژن ها و انتقال ژن از یك موجود زنده به دیگری یا به عبارت دیگر مهندسی ژنتیك ، ظرفیت بهره گیری از این فناوری به نحو فزاینده‌ای افزایش یافته است (4).

كمیته ملی زیست­فناوری كشور بیوتكنولوژی را اینگونه تعریف كرده است: بیوتكنولوژی (زیست فناوری) عبارت است از كاربرد علوم مختلف در استفاده مستقیم یا غیر مستقیم از موجودات زنده، قسمتی از بدن و یا فرآورده های آنها در اشكال طبیعی یا تغییر یافته. به عبارت دیگر، زیست فناوری شامل عضوی از فناوری هاست كه در آن از موجودات زنده و یا اجزای آنها بهره گرفته می­شود (5).

این تعریف، گستره وسیعی از رشته های مختلف علوم و فنون را در بر می گیرد. چنانكه می­توان زمینه های فعالیت زیست فناوری را در بخش های كشاورزی، پزشكی ، دام و آبزیان، فراورده­های غذایی و داروئی ، صنعت و محیط زیست فراهم نمود. پیشرفت­های چشم­گیر زیست فناوری در دهه­های اخیر (به ویژه پس از دستیابی به روش­های نوین مهندسی ژنتیك در جداسازی ژن­ها، دستكاری و انتقال آنها از موجودی به موجود دیگر) آن را به عنوان یكی از مهمترین فناوری های مولد در حال و آینده معرفی كرده است.

به طور كلی زیست فناوری یكی از محورهای اساسی توسعه در بسیاری از كشورها قلمداد شده و در تنظیم راهكارها و برنامه های ملی توجه جدی به آن معطوف گردیده است (5).

در قرن 21 با توجه به افزایش بی رویه جمعیت و نیاز به تأمین مواد غذایی، زیست فناوری كشاورزی مورد توجه خاص قرار گرفته است. گیاهان زراعی تراریخته پرمحصول و مقاوم گوناگونی مانند ذرت، برنج، سویا، گوجه فرنگی و گندم تولید شده و تكنیك‌های نوین زیست فناوری در افزایش تولید شیر و گوشت دام موثر واقع شده‌اند.

تأمین سلامت و بهداشت جمعیت بیش از شش میلیاردی ساكنان كره زمین از طریق تولید داروهای نوتركیب و واكسن ها، دستیابی به روش‌های درمان كم هزینه بیماری‌ها، یافتن درمان بیماری‌های صعب العلاج و تشخیص سریع‌تر و مؤثرتر بیماری های گوناگون از جمله بیماری‌های ژنتیكی از وظایف زیست فناوری پزشكی می­باشد.

رویكرد جدید به محیط زیست در قرن حاضر، در نظر گرفتن آن به عنوان یك جزء‌ از سرمایه ملی كشورها و در نتیجه لزوم حفظ آن با استفـاده از زیست فناوری از مهم ترین دغدغه های بشر در قرن حاضر است. حذف مؤثر آلاینده‌های محیطی خطرناك از محیط زیست با استفاده از میكروارگانیسم‌های پالایشگر آلودگـی و استـفاده از تكنیك‌های حفظ، نگهداری و حراست از ذخایر ژنتیكی كشور از جمله كاربردهای زیست فناوری در زمینه محیط زیست می باشد.

كاربردهای زیست فناوری در صنعت كه منجر به تولید محصولات گوناگون با صرف هزینه و انرژی كمتر، ضایعات‌ اندك و از همه مهمتر با كمترین اثر مخرب بر محیط زیست می شود، باعث شده كه از این فناوری به عنوان یكی از پاكترین و در عین حال سودآور‌ترین بخش های صنعت یاد شود. زیست فناوری همچنین تولید محصولات نوینی را كه قبلاً از روش های دیگر امكان تولید آن وجود نداشته یا بسیار سخت و دشوار بوده، ممكن ساخته است.